Ни әйтелде  Корбан бәйрәме көнне  мечеттә(  ноябрь 2011ел).

« Хөрметле авылдашлар!
Мин дэ бер-ике суз эйтеп китэр идем безнен алдагы булган проблемаларыбыз турында. Минем дэ башка возможностем юк аларны кая булса да сезнен алныгызда сойлэргэ.
Бугенгесе конне яшьлэр тарафыннан, минем кебек урта яшьтэге булган авылдашлар тарафыннан, шулай ук мэчеть картлары исеменнэн каберлеклар проблемаларына житэслек итеп внимания бирелми.
Кубесе авылдашлар кабер эчлэрен, аларнын тирэсен жыештырсалар да, куп мусор жыештырып калдыралар. Э кирэк эшне ахырына кадэр китереп эшлэргэ.Яндырырга да инде кирэк ул мусорны. Сезгэ якын булган мэетлэрегезнен каберлэрен генэ тугел, э алар янында тамгасыз булган каберлэрне дэ бераз чистартыгыз иде инде. Бэлкем аларда сезнен бабаларыгызнын туган-тумача каберлэредер.
Кайсы кабер ташлары остенэ бармак калыннык плесень ябылган, неужели шуларны чистартып, матур гына итеп, исем-фамилияларын янартып, язып куярга авыр эш.
Эгэр шул эшлэр хэзерге халык белэн эшлэнмэсэ, килэчэктэ городтан килгэн оныкларыгыз таба алмаслар сезнен каберлэрегезне……
Аннары, каберлэр остенэ менден икэн, кирэк инде эшлэргэ. Арканнан тир чыкмаса да, мангаеннан хоть бераз тир чыксын иде. Кирэк же эшлэргэ… Анда тыкылдап торырга гына ярамый……

Узегезнен йортларыгызны дворецлар итеп эшлэп куйдыгыз, э каберлэр кругына внимания бирмисез…. Менэ хэзер менэбез хэркайсыгыз белэн каберлэклар тирэсе оградаларын багарга, анын таштан эшлэнгэн столбалары маятник кебек секция-секция селкенеп торалар. Бигрэк Зарипов Осман абыйлар тыгырыгы турысыннан алып центральный кабакларга таба, 50-60 метр расстояния. Аларны бит хэзер эшлэтмэсэн, рано или поздно,алар авып, кыныраеп, тослэрененнэн китэрлэр. Кынырайганны турайткан- ул туры булмас инде. Нигэ ул ауган конне котэргэ?  Тимер столбалары утыртып, шул заборны кирэк янартып эшлэп куярга.
Аннары.
Хэзерге вакытта мечетнен ике бензопиласы искереп килэ инде. Часто ватылалар. Яшьлэр соравы буенча мин житкерэм, что кирэк тагын ике бензопила алырга. Анын очен 15 мен акча кирэк.
Авыл чистагы турында да бер-ике суз эйтим иде. Сонгы бер- ике елны аз гына булса да, бераз авыл эчендэге чисталык унайлы булып тора. Алайда, кай урыннарга невозможно куп мусор бэрэлэр. Тыгырыкларга, каберлыклар кругына, Пиана тирэсенэ мусор ташуны бетерегез иде инде. Анда да бит, минем яшьтэге кешелэр ташымый, шул ук картлар ташый. Пиана ягалый бакчалар карардый тугел-мусор эчендэ. Белэм, саулыксызлар. Сез мусорны ташлыйсыз икэн инде, Ходайдан сорагыз инде хэл, 100-150 метр тагын тартырга да, бер кучагарак мусорыгызны ташларга. Э килэчэктэ анны трактор белэн кумдерерлэр инде хоть. Ташыгыз энэ тубэн очкамы, югары очкамы….....куз алнында булмасын иде инде. Картлар очен эйтэм, остегезгэ гонахлар алып,тоткан уразаларыгыз,намазларыгыз юкка чыкмасын иде.(сойлэвем бетте).
------------------------------------------------------
Конечно, вакыт кыска булганлыктан, кубесе ашыга корбаннарын чалырга, авылдашларнын вакытларын куп алгым келэмэде. Ну основной эйтэчэк сузлэремне эйтсэмдэ, кайбер фикерлэр эйтелми калды. Например, каберлэр остендэ урын житэслек. Кирэкми каберлэрне осле-осле «тияргэ». Калсын иде житэслек пространства кабер белэн кабер арасында. Булды бит инде орышлар шунарга була.
Килэчэктэ шундый эшлэр булмасын иде.

Вот шул основной моментларны хотел житкерергэ барыбызга да.

Забор турында мин мог бы эйтергэ тик мулла белэн азанчыга гына да. Юк, мин специально жыелышта эйттем, потому, что барыгыз да белегез: ул мулла белэн азанчы проблемалары гына тугел, э барыгызныкыда да. Мэчеткэ елга ике тапкыр бэйрэмга килдем дэ, биш йоз- мен тэнгэ хаеырымны бирдем дэ- всё минем бурычым бетте тугел. Кирэк курергэ общий проблемаларны и эшлэргэ жынаулашып.
Да, каберлекларда, Сафиуллин Фатех, Жафяров Фатех, Жамалов Феракша,Жафяров Касыйм абзый кебек активный хезмэт куючылар бик аз шул.

Шуны да эйтим инде. Жыелышта барда игътибар белэн тынладылар. Безнен авыл халкы, иногда эйтэлэр «безнен Шубино татары» диеп, шундый минем кебек куп сойлэучелэрне соймилэр. Мина да торле караучылар булгандыр. Мин бит «уземне курсэтеп», «зур кунелле булып», нинди дэ булса уз проблемаларымнымы или унышларымнымы сойлэмэдем. Сойлэгэн вакытта ук инде мин, мэчет эчендэ утырган авылдашларнын, кайсы нинди фикердэ минем турында хэм мин эйткэн проблемалар турында ничек уйлаганнарын йозлэреннэн укыдым. Белэм: кем или кемнэн купме ярдэм иткэнлекне дэ.

Эйтим шуны да инде. Бугенгесе конне кулымда в виде фотографии более 400 кабер сугылган фотолар бар. Анда бар искиткеч неухоженныйлар, бар ухоженныйлар. Шуларнын арасында куп 1894 елга кадэр туган авылдашларнын исем-фамилиялары курсэтелгэн каберлар да.Алар мина кирэк родословныйлар буенча. 2-3 авылдаштан башка бер кем дэ уз телэге белэн язып бирмэде узлэренен нэсел-нэсебэсендэ булган туганнарын.Видимо, гордость не позволяет, или ещё что.

Мэчеттэ жыелыш беткэннэн сон, минем эйтелгэн сузлэремне поддержать итучелэр булды. Только алар мусор ташучыларнын, каберлэре пычрак булган гаилэлэрнен исем-фамилияларын ачыклап эйтергэ кирэк диеп эйттелэр. …. Бэйрэм есть бэйрэм. Шул елга ике тапкыр зур бэйрэмебез була инде, шунда да кемнендер фамилиясын эйтеп йорэгенэ яра салырга- Ходай кушмасын. Ул мине не поймёт нинди генэ яхшы телэк белэн мин эйтсэмдэ. 

Бер яктан уйласан , Шубинодагы кебек батыр халык юк тугел, бардыр тирэ якта. Но безгэ кирэк бераз тагын бердэмлек кенэ. Килэчэктэ шундый общий проблемаларны жынаулашып чишик иде. Шунын очен бар авыл сайты, любой кеше узенен фикерен эйтсен иде. Барда молчать иткэч, бик салмак эшлэнэ бугенгесе эшлэнерди эшлэр.

Корбан бэйрэме беткэннэн сон, мин Мэскэугэ килгэч инде, бер авылдаш ике бензопила уз акчасына алырга булды, икенчесе- каберлэр тирэсендэге заборны тозэтергэ житэслек акча бирергэ булды. Мин аларга ошанам. Рехмет сезгэ. Значит, мин сойлэгэн сузлэр дэ юкка чыкмаган. Башка авылдашдар анышырмы? Вот аны берни эйтэлмим инде. Потому, что куплэрегез тик узенен йортындагы булган проблемаларын гына чишэ.

Узган жэйне хезмэт иткэндэ ватылган бензопила турында кайтарып эйткэндэ, рехмэт Нэжип Абдулла улына. Ул аны ремонтлап, "Али кылычы" итеп эшлэп куйган. 5 ноябрьда, бер авылдаш мэетне кумгэндэ мина да уз куллап шул пила белэн кисэргэ туры килде ауган агачларны.

Кемнэн пример алырга?
2 ноябрьда Уразовка авылында татар авыллары муллалары жыелышы булып утте.
Бер компетентный якташ минем электронный почтама язган –нэрсэ турында шул жыелышта сойлэнгэн. Основной вопрос видимо булган  шундый: 4 декабрьда выборларда кемнер очен уз голосларыбызны бирергэ тиешбез дигэн тема. Мин дэ эйтим инде : проблемалары, нужалары куп булган. Ник алар бераз мин сойлэгэн проблемаларны кутэрмилэр, сөйләмиләр?!


                Хөрмәт белэн, М.Максут. 28.11.11ел.

Постфактум. 23 май 2016 ел.

  Бүгенгесе, бу 2011 нче елның  обращениесыннан чыгып караштырсаң, кыска гына әйтеп китәргә була:

1.Бу общий призывтан соң авылдашларның каберлеклар белән связан булган эшләрдә  авылдашларның  активностлары явно артты, чардуаннар и кабер ташларын яңарта торалар.

2. Бу призывтан соң, икенче елны ук, 2012 нче елны, Хисямова Зифа апа ярдәме белән каберлэклар тирәсе оградасы матур итеп яңадан эшләп куелды. Шул зур эшне эшләгәндә барлык материал минем йортымда сакланды, бер тимер баганысы да югалмады, бар да урнына җиттеләр.

3.Авыл чисталыгын кайгыртып, бүгенгесе мусорны атнага 2 тапкыр машина белән җыеп йөриләр.

4.Авылдашлар тыгырыкларга һәм Пиана ярларына мусорны азрак берәләр.

5.Ташлыктагы мусорны кучага җыеп, күмделәр.

6. Каберлеклардан  сугып алган кабер фотография даталарыннан чыгып, бүгенгесе көнне дә әлдә алып барыла родословныйлар буенча анализлар.

7. Шулай ук  башка эшләр башкарылды. Бу эшләрдә актив катнашучылар турында барда сайтта язылган.

  Бу хезмәтләр белән авылдашларны дөнья гонаһыннан саклап калдык, кайберәүләре күпме сявып алды. Кайтып әйтер идем рәхмәт  бигрәк Хисямова Зифа апага зур ярдәме өчен.

------------------------------------------------------

  Элдә эшләнмәгән эшләрдән, кайсысына авылдашлар җитәслек внимание бирмиләр:
1. Каберләрне шахматном порядке күмүне бетерик иде. Булсын иде рәтләр, кабер белән кабер арасында  калсын иде җитәслек ара.
2. Каберлеклар эчендә центральный юлга чыгып кабер казымыйк иде. Ул саклансын иде машина һәм трактор узарга.

3.Кышкы көнне кабер казыганда кулланыйк иде “перфораторны”.

Может быть кирәкмәгән призывать итәргә, язарга шул эшләнгән эшләрне?. Ну да, бәлкем бар да әкияттәге кебек үз-үзеннән эшләнерләр иде.

                Хөрмәт белэн, М.Максут. 23 май  2016 ел.