2007- 2016 нчы  еллардагы коллективный  хезмәтләребезгә карап, бүгенгесе көнне мин  якты дөньяда яшим  дияргә дә, Ходайга рәхмәтләребезне белгертергә һәм дә шатланырга гына кала.

     2007 нче елдан алып бүгегесе көнгә кадәр  авыл һәм авылдашлар  өчен  эшләнгән хезмәтләр турында минем исемемнән авыл сайтында  языла барылса да, кайбер моментлар язылмый калдылар. Конечно, алар барысы да второстепенныйлар, тик алайда тагын бер кат аларга кайтып, ниләр язар идем бүгенгесе.

   Дөресен әйткәндә, мин аларны уйлаган идем язарга 2017 елның февраль аенда гына, кайчан  сайтыма 10 ел булыр иде.  Тик бүген аларны язарга мине  берничә  момент өнди.

   Нәк сайт барлыкка килгәнне язган идем инде. Кабатланмыйм.

   Ничек әйттем, бу ураза аенда нәрсә турында  язарга мөмкинлектән чыгып,-  язып китәм шул астагы  рәтләрне. 

   Бүгенсе көнгә кадәр эшләнгән  коллективный  эшләр бересе дә үз-үзеннән килеп чыкмады  һәм эшләнмәде дию - ялгыш түгел.

  2005-2007 елларны  авылның пычыраклыгына карап, уйлы –чокырлы  авыл юлларына карап, каберлекларыбызның начар сыйфатын күреп, һәрбер зинле кеше мөмкин иде әйтергә: “ Бу соң нинди тамаша,- диеп”. Дөрес, күрергә теләмәгәнәребез - күрмәделәр, кирәксенмәделәр. Ходайданмы инде вакыт җиткән булган, тик шул 2007 нче елның май ае белән башланып китте авыл  һәм авылдашлар өчен кирәкле эшләр.
Шуларның арасыннан   беренче  эшебез – авыл юллары иде. Анардан тотыныйк та.

АВЫЛ   ЮЛЛАРЫ.

 2007 нче елның февраль аенда “Шубино авыл сайты” ачылгач ук, анда кыска гына тарихыбыз һәм берничә коллективный фотография куйганнан  соң, апрель аенда минем исемемнән сайтка  куелды  авылдашларга чакыру (призыв), чтобы без май аенда бергәләшеп шул авыл юлларын ничек тә булса бераз төзәтик иде.

  Бераз поддержка булды  кебек бу минем призывка, тик безнең халыкны бик каты басым ясап кирәк хәрәкәткә китерергә.
Шулай май аена авылга җыелдык. Көннәр үтеп бара. Туганым  Невретдинов Зяки Алимҗан улына әйтәм: “ что давай наконец решать ителик инде... әгәр авылдашлар бу вопросны далее сузсалар, юл  эшләрен  башлар өчен  мин үзем  Секамовлар кабагы турысына юлга 2 камаз машина щебенка акдарам и төзәтәбез шул юл өлешен җинаулашып”.  Невретдинов Зяки дә  шул  ук максатларда булган. Ул мине ошандырды (уговорил) һәм   үз өстенә  алды  ул эшне. Мин аңа,  ул  егет кеше буларак, юл куйдым (уступил). Егет кеше үзен күрсәтсен иде  дидем дә,  каршы килмәдем. Но акчамны общий фондка салдым. Аннан инде башка авылдашлар кушылдылар.  Хусяинов Нетфулла Абдулла улы (керпек), Невретдинов Руслан Курамша улы  и Илялов Рушан (карабари), хотя алар бу эшләрне башларга   күздә  тотканнар.  Аларда да шундый фикерләр булган диеп әйтергә була. Бәлкем сайттагы призывтан чыгып алар да әзерләнгәннәр.

 Вот шулай тотынды 2007 нче елны юллар төзәтү вопросы. Аннан инде барыбызда бер фикергә килеп, июль аенда авыл буена, авылдашлар акчасына 20-22  камаз (артык булмаса) машинасы белән китерелгән  шебенканы  үз куллап җәйдек и мәчет алнына шебенка җәеп, аз гына булса да асфальт җәйдек. Мәчеттән бу тапкыры  акча сорамадык инде, чөнки  мәчет алны, кая постоянно грязь-жижа  була иде, ул эш мәчеткә кагылмый  диеп уйладык. Болай әйтәм  инде, ничек соң кагылмасын.
 Аннары,  соңгы елларны, юлларны төзәтүдә конечно же Арифуллин Фаил  каберлекларга менә торган юлны шебенка белән җәйде һәм клуб тыгырыгын, клуб алнын асфальт белән тигезләп куйды.
Шулай ук  Ивашкина(Хисямова) Зифа апаның авыл  юлларын төзәтү  мәсәләсендә  күп ярдәме булды. Аларга  да  киң  басым ясап  зур рәхмәтләр  белдерәм (белдерәбез).

2007 ел фотосы. Мәчет алнында асфальт җәйгәннән соң.

КАБЕРЛЕКЛАР.
    2007 нче елларга  кадәр каберлекларның чисталыгы  вопросында, авылдашлар мәет үлгән көннәрне генә, күбесенчә Сафиуллин Фатех абый (тарзан) җитәкчелегендә генә алып барыла иде  ул эшләр.
   Ә 2007 нче елны инде, мин  авыл буенда  “объявлениелар» элеп йөреп, очрашуларда  персонально әйтеп, кунак мәҗлесләрендә яшьләр шул  информацияны  таратып, бу эшләрне    бер фикердә булып эш иттек. Шул елдан, шул көннәрдән тотынды актив эшләр каберлекларыбыз буенча. Мин уверен, рано или поздно барыбер табылыр иде активистлар, кайсылары  каберлекларда булган сыйфатны күреп түзмәсләр иде, тик бераз соңрак тотынылыр иде ул эшләр. Ә бүгенгесе инде, 10 ел буе эчендә, бик күп хезмәт куелды анда. Алар барда  Ходай һәм мәетләребез каршында булсын. Амин.
Ә инде мазарлар өсте каберлекларының тирәсе өчен тагын шул ук Арифуллин Фаилга рәхмәтләребез. Ул спонсор иде. Мин не уверен, что анда сельсоветмы яисә мечетме ярдәм итте диеп.

                                          Мазарлар өсте.

                         Яңа каберлеклар тирәсенең бер өлеше.

СТЕЛА.
    Стеланы эшләтү- ул  яшьләрнең инициативасы дисәм дә ярый. Пока берәүләребез башка эшләрне башкарганда, яшьләргә, думаю, Илялов Рушан һәм аның дуслары- братлары  Аляутдинов Надер һәм Фәрид, Курамшин Маратлар видимо бу стела фикерен уйлаштыра торганнар иде инде.
    2007 нче елның көзендә авыл юлларын тигезләгәннән соң, Хусяинов Нетфулла (керпек) миңа стела төзү фикере  барлыгын җиткерде. 2008 нче елның март айларында миңа доверили  будущий стеланың проектын сызарга. Яшьләргә конечно рәхмәт за доверие или может быть алар проявили элемент уважения по отношению миңа, т.к. араларында пожалуй мин иң олылары идем.
    2008 нче елны, март-апрель  айлары барышында,   мин Х.Нетфуллага  стела тарафлый 2-3 төрле вариант проектын күрсәттем. Яшьләр шуларның берсен  одобрили.
  Да,  проекта  можно эшләргә стеланы күккә тигәнне, ә акча бит тоже кирәк шул кадәр.

   Бигрәк авыр иде стела урнын билгеләү. Анда инде, на уровне района, Арифуллин Фаил Харис улы ярдәм итте.
Ничек май аенда фундамент төзелде авыл яшьләре  хезмәте белән мин кабатлап язып тормыйм, тик шул бүгенгесе ураза ае барышында мин аларга изге теләкләр телим тагын барлык авылдашлар исеменнән.
    Күпме тонна песок, цемент, шебенка киткәндер ул  фундамент ямасына - аны бер Ходай гына белә инде.  Бу фундамент эшендә дә А.Фаилның ярдәме тиде. Ул Мухаммедияров Ильдар белән бергә  хезмәт иткәннән чыгып, М.Ильдарга да рәхмәтле булыйк иде.

   Алда стела буенча күп иде әлдә эшләр. Мин каршы килмәдем стелага нинди төсле кирпич алу вопросынамы яисә башка эшләргәме, хотя минем урны -урны белән  үземнең фикерем бар иде.  Фикер бирүчеләр бар, тик һәр эштә кирәк акча гына түгел, ә консенсус та (уступка), иначе акчаң булып та эш алынга бармавы мөмкин.

  Вот наконец материал, кирпичне дә, доставили безгә. Аны тоже А.Фаил алты  поддон җибәрде. Без  материалны  Хусяинов Нетфулланың кабак алдына урнаштырдык.  Крановщик белән санашкач,   А.Фаил  алнында   материал  өчен 40 мең бурычыбыз булды. Кем заказал- шул платит. Нетфулла белән бер –беребезгә карап, белмибез көләргә, белмибез нишләргә......
И ул әйтте миңа карап:
- Ну, Максут, 20 мең үзеннең артыңа сылап куй, 20 мең минем артыма. Стелабызның фундаменты гына  эшләп бетте, ә күпме әлдә алда кирәк иде хезмәт куярга.Ә каян шул кадәр акча алырга?

- Ярый,Нетфулла, ни булса булыр, яшьләр үткән елны нинди зур эшләр башкардылар, эшләрбез Алла кушса, авылдашлар ярдәм итәр.Мәчет бераз бирер, - дидем.

Нетфуллага әйтәм:
-  Общий эшне эшләгәндә күпме телефонда сөйләшеп үз  акчаларыбызны бетерәбез, давай хоть 200 сум акча куик телефоннарыбызга общий кучадан алып.
- Бер тиен дә туздырырга түгел,- диде   Нетфулла минем шуткамны аңышып. 
40 мең түгел, ә телефоннарыбыз  өчен  200 сум да юк иде акчабыз кулыбызда, не то, что ниндидер стела эшләтергә. Бу случайны Нетфулла бүгенгесе көнне дә шутить итеп сөйли.

     Фикерләрем дөрес булып чыкты, кроме того, что мәчеттән мин ярдәм сорасам да акча  стела тарафлый -  ярдәм итмәделәр.
Действительно, соңга табан күбесе авылдашлар үзләре акча китереп бирсәләр дә, кайсыларының өйләренә кереп, туры килде миңа җыештырып йөрергә. Мин дә  вакытлыча  “билемне усаллыкка будым”.
  Шулай итеп, стелабызның төзү  эше салмак кынга алга бара торды. Кирпич салу эшендә  соңгы этажена җитешкәндә, стеланың беренче проекта сызылган варианты белән эшләсәк-  аны тямамларга   акчабыз  җитәслек кебек. Элдэ бит кирәк санашырга  стеланы төзүче бригадасы белән дә. Әлдә кирәк стеланың түбәсенә матур итеп “япкыч”  һәм  “ай” да урнаштырырга. Аның өчен тагын кирәк расходлар. Аннары нержавейкадан "сүзләр-буквалар" кирәк иде заказать итәргә һәм башка расходлы эшләр көтелде.

 Шул гына түгел,  Невретдинов Руслан белән Хусяинов Нетфуллага тагын бер яңа фикер килде. Алар уйлавы буенча стелабыз карсак сыман була. Кирәк тагын бераз өскә үстерергә. Ярый вроде материалыбыз җитә - кирпич бар. Кирпичтән башка тагын күп нәрсә кирәк. Тагын биегерәк лесалар эшләргә, цемент, песок, су  и т.д. Тагын эш хакы өчен түләргә. Ә каян акча алып бетерергә. Ярый инде шулай авылдашлар, бигрәк  Исхаков  Раис Диян улы кебек егетләр ярдәмле булдылар. Акча бирүчеләр списогы бар, анда барда язылган. Кабатланмыйм.
  Эшләгән көннәрне авыр булса да, особенно акча тарафлый, бүгенгесе көннән чыгып, стелага карап, Н.Руслан белән Х.Нетфуллага шул идеялары өчен рәхмәт. Бик яхшы биеклектә стелабыз булып чыкты.
Ә Хасянов Милхат белән аның Кочко-Пожар егете Ринатка тоже рәхмәтләребез, алар стеланы тагын югара үстерделәр.
  Бу эшләрдән  соң, калды стеланың түбәсен ябарга. Х.Нетфулла как азартный кеше бу эшләрдә, карап йөргән башка авылларның стелаларын яисә кая күргәнме булган, яисә Н.Русланмы әйткән , яисә яшьләр белән киңәшкән, һәм  бүгенгесе стеланың түбәсендәге
 “ конусовидный колпак  ребролар белән” - ул  инде аның яисә аларның заслугасы. Аларны барсын да  эшләде Люкманов Хаммят Абдулла улы (понел). Рәхмәтебез анарга.

Стела башына куелачак  айның беренче варианты  эшләтелсә дә –неудачнорак булды, ярамады. Бүгенге варианты шул ук Арифулин Фаил тырышлыгы буенча ламповый заводта эшләнеп чыгарылды. Бу эшнең артыннан да  миңа өстендә торырга туры килде.
  Ә стела өстендә язылган " ШУБИНО", "1602", "Хәерле юл"  сүзләрнең хәрефләрен Аляутдинов Фәрид Фейзрахман улы башкарып чыгарды. Әлдә дә язылган сүзләр  төсләрен бәрмәделәр.

Абдуллин Ринат аерым ташка Корьәндә булган бер кыска  сүрә язып бирде. Фейсханов Мансур ул "сүзләрне- хәрефләрне" стела стенасына урнаштырды. Рехмәтләр барысына да.

Бүгенгесе, стелага  һәм аның төсенә карап сокланырга була.

Астагы рәсемдә  стеланың беренче варианты, минем исемемнән сызылган вариант. Анда да бит кирәк бөтен расчетны тотарга. Общий биеклеген дә, хәреф белән хәреф арасын, хәреф киңлеге и т.д. Аз булса аралары- ямьсез була, куп булса - биеклеккә китәбез.Ул кадәр материал юк. Ташлар арасындагы шовлар варианты - ул үзе бер дискуссия иде. 
Шулай эшләрбез диеп тотындык, ә эш барышында күп нәрәсәр үзгәртергә туры килде.

Югарыды беренче вариантыбыз. Аның основание 3 на 2м иде, 6 гранлы иде. Шулай эш барышында бер варианттан икенче варианка күчү-  эшләүче мастерларга да һәм үзебезгә дә җиңел түгел иде. Баллахи, Ходайдан сорадым сабырлык һәм ярдәм  хотя бы шул стела  эшләре беткинчәгә кадәр.

Менә бу, югарыда - эшебезнең азагы. Нинди матур булып чыкты стелабыз. Ул - авылның күркәме, аны  эшәү процессы- авылдашларны берләтерү.

"Яхшы мисал да йогышлы- хороший тоже заразителен"  диләр. Без стела төзегән проекттан чыгып, карга егете Камалетдинов Харис үз акчасына, спонсор буларак, тоже төзеп куйды Карга авылы башына стела. Алар бераз ошашканнар. Да, бүгенгесе  архив документлардан чыгып әйтсәк, бу ике авыл тарихыда билгеле - авылларны төзүче служилый татарлар арасында туганлык та булган. Берәүләре Шөбиле авылын төзегәннәр, аларның туганнары Карга авылын.

САБАНТУЙ  2008ел.
Стела, каберлеклар,юллар мәсәләсен тямамлау вопрослары  барышында ук сабантуй вопросы да күздә тотылды. Сабантуй на высшем уровне үтте дисәм дә хата булмас. Спонсорлар, активистлар турында барда аерым язылган ул тарафлый. Кабатланмыйм. Тик бер важный моментны тамгалап  үтәм  особо. Әгәр  Хасянов Ильдар Хайрулла улы(корек)  үз теләге белән  видеога сукмаган булса иде ул  сабантуйны, то без калдык иде  истәлексез. Ну почти истәлексез. Чөнки ул үзе өчен генә диеп суккан иде. Х.Илдар суккан видеода гына мөмкин тагын бер тапкыры  тулысынча карарга ул сабантуйны, кабат күрергә кайсы авылдашларны, ә кайсылары инде ятып туйдылар каберләрендә, безнең яныбызда юклар. 

Аны мөмкин карарга Ф.Рашидның сайтына кереп, ә укырга һәм карарга фотографияларны мөмкин  шунда

ФОТОАЛЬБОМ "САБАНТУЙ 2008"      һәм        лето 2008г  

АВЫЛ ЧИСТАЛЫГЫ.
Авылның  бүгенге чисталагы  конечно тоже үзеннән үзе килеп чыкмады. Тоже 2007 нче елдан бирле алып барылды ул эшләр. Күпме әйтелде  минем исемнән кунакларда, шулай ук мәчеттә. Күпме куелган иде фотографиялар сайтта. Уйлавым буенча, авылны шаукым сугарга гына калган иде инде. Йортлар, бакчалар, каберлеклар тирәсе, Пьяна буйлары, тубен оч,  ташлык ягы, ындыр һәм ындыр арты – бар да мусор эчендә иделәр. Сайтка куйган күбесе фотографияларны мин  кире алдым сайттан, чөнки карардый түгел иде.

  2010 елларда инде  авыл активистлары һәм Арифуллин Фаил Харис улы  мусорны организованно  алу вопросы турында  бераз уйлаштыргач, аннары инде бүгенгесе авыл администрациясы башлыгы Мухаммедиаров Илдар Әмер улы бу вопросны бераз  более радикально чишәргә кереште.
 Бүгенгесе, элекке еллардагы кебек, ураза аенда  мәчет һәм клуб алнында мусор күренми. Жамалов Руслан Ярулла улы һәм Идрисов Абдулкадер Ахтям улларына тоже зур рәхмәтләр әйтергә була. Алар тоже үз алларына бу тарафлый чисталыкны карадылар.

Может димен авыл чисталыгы эшләре шул статьядан тотынгандыр? http://cd200.narod.ru/  , дөресерәге, 2008 нче елының вариантыннан.  Яңа вартиантынан корбан бәйрәме хакында бик “начар”  фотографияларны алып ташладым. Карардый түгел иде аларга.

 --------------

 Бу эшләрдән башка, соңгы  елларны да  бик күп башка эшләр эшләнде, исем-фамилиялар, спонсорларны  барысын да язып бетереп булмый кабат, алар барсы да бар сайтта. Тик бу эшләргә карап мөмкин сокланырга, шатланырга и конечно же рәхмәтле булырга актив катнашкан авылдашларга.

Бүгенгесе әле  уйланам. Ярый бар да языла килгән. Язылмаса, сызылмаса, но и эшләнмәсә, беләсезме нинди көнгә калырга була!?

И вообще, может димен  бу шул  безнең хезмәтлеребез башка татар авылларына да пример булгандыр. Безнең  башлаган эшләрне кыска итеп,  2008 нче елны   "Туган як " газетасына да язганнар иде. Ул елларда бу  темалар по-моему еш язылмый иде газетта. Шуннан соң, ешрак күренә башлады.  Мин уйлыйм, ят авылныкылар да  бәлкем  шул безнең эшләрдән соң кызыксынып, тотындылар эшләргә. Да...да дөрес әйтәм.
Бер пример.Очрашырга туры килде бер  Андреевка авылы егете белән , исеме Берендеев Флер. Алар 4 брат. Мине яхшы беләләр. Алар тоже каберлекларын чистарттылар безнең эшләрдән соң. Тик аларның гаиләсе   спонсор сыман акча биреп чистарткан Андреевка каберлекларын. Шулай булса да, тоже зур эш.
-------
2010-2011 елларны минем сайтым http://mmmm20021961.narod.ru

 катнашты ТАТНЕТ конкурсында. Анда танышырга туры килде электроный почта аша гына булса да  Латвия һәм  Иваново татарлары белән. Алардамы икән бездән үрнәк алдылар? Алар да үзләренең   татар каберлекларын чистартып куйганнар. Электронный почтам аша   алар белән минем сөйләшүдән чыгып әйтсәң - шулай була  күрәсен.
-------
Карга авылы стеласы каян килеп  чыкканны әйттем инде.Кабатланмыйм.
--------
Шубино родословныйлары кебек  информация бер  авылда да юк. Күпме сайтта язылган, күпме флешкада, күпме була әлдә язарга.
Казан һәм Уфа якларында яшәүче кайбер безнең мишәрләр дә минем язган документларга таянып эш ителәр.

 Дөрес, алар да миңа ярдәмлеләр. 23 июньдә Вахитов Р.Н. алдым бүләк итеп  тагын бер документ, кайсысында күрсәтелгән 1680 елдага Алатырский служилый мурзаларның һәм просто служилыйларның списогы, кайсыларына кирәк барырга башка шәһәрләргә службага. Бүләк диеп әйтәм потому, что ул документның барлыгын гына кирәк  эзләргә башта архивта берничә көн, аннары корявый  почерк белән язылганны аңларга.

Андагы фамилияларга карап,-мөмкин гайран калырга. Нәк? Списокның башында ук безнең берничә бабабыз  күрсәтелгән мурзалар списогында.

Әгәр под № 3 күрсәтелгән  Смольян Акбердеев сын А(й)гишев), кайсыларының нәселен мин күрсәттем  шул статьяда 17 век. Связь татар нашего края..

Под № 4 уже безнең авылдаш  Алмакай Акмаев- внук Бекеша Розбахтеева, ә под № 4 аның двоюродный браты Ишей Айтуганов- внук Уразая Розбахтеева. Алар примерно 50 -шәр яшендә.
Бар ул списокта башка безнең як татарлары. Шулай ук Ялыш  мурза Болушев Кильдеяров, Мангушевлар и т.д.
Бар конечно же Алтыш Мамешев, ул инде  минем ерактыгы бабам.
И чтобы мин, бу документның яисә шундый башка документларның  архивта барлыгын белеп торып, аларны алмый калыйм, значит, мин аларга хыянәт иткән булам ( предаю дигән мәгънәдә була).

Фото мөмкин зурайтырга.

Шундый заказлар һәмаларның чеклары күп миндә.

 
 Билгеле инде:  бу биттә безнең хезмәтләремнең бер өлеше генә. Авылыбызны  югарыдан  видеода (с высоты птичьего   полёта) караганнан соң,  авыл һәм авылдашлар өчен тырышырга кирәк дигән фикерләр  тагын да тагын югары дәрәҗәгә күтәрелә. 
 
 Бүгенгесе дә  активистларыбыз тарафыннан зур эшләр башкарыла. Аларга Ходай ярдәм һәм исәнлек-саулык  бирсен иде.Амин.

 2007 нче  елны, сайтым ачылгач ук  куйган идем шул чакыруны
( призывны) :«Хотелось бы, чтобы среди нас не было равнодушных к тому, что происходит с нами, в нашем селе и пусть  никто не живёт по принципу : « моя хата  с краю», ибо последние – это люди без совести. Так как мы  выходцы из этого села, оно нам дало многое, что мы имеем, поэтому и отдача должна быть от каждого. Каждый, кто связан с корнями с селом, должен по возможности участвовать  в жизни села. Многие из вас это понимают. Но, не все. Не будьте равнодушными. Давайте беречь наше село, уважать друг друга».
Төрле ел булды,  авылдашларның төрле активнысы булды, кайсыларының “моя  хата с краю” дигән позициялары таки алышынмады.

                                 М.Максут. 23.06.16 ел.